اصلاح‌ نژاد اسب‌ كشور

ايران‌ يكي‌ از كشورهاي‌ جهان‌ از لحاظ‌ پيشينه‌ تاريخي‌  اهلي‌ كردن‌ بشمار مي‌ رود و پرورشگاه اصيلترين‌ اسبهاي‌ جهان‌ با شيوه‌ بي‌نظ‌ير مي‌ باشد.مدارك‌ باستان‌ شناسي‌ و تاريخي‌ حكايت‌ از اهميت‌ بسيار زياد اسب‌ در گذشته‌ اين‌ سرزمين‌ دارد. اطلاعات‌ موجود حاكي‌ از وجود نژادهاي‌ متعدد اسب‌ در كشور است‌ كه‌ توجه‌ جهانيان‌ را به‌ خود جلب‌ كرده‌ است‌ و در سالهاي‌ اخير از ط‌رف‌ برخي‌ از علاقمندان‌ خارجي‌ اسب‌ اقبال‌ خوبي‌ نسبت‌ به‌ خريداري‌ و صدور اسبهاي‌ با ارزش‌ اين‌ سرزمين‌ ديده‌ شده‌ است‌.

بنابراين‌ با احساس‌ نياز به‌ شناسائي‌ ذخاير ژنتيكي‌ اسب‌ كشور و حفظ‌ و توسعه‌ آنها نياز به‌ پشتيباني ملي‌ در اين‌ راستا مي‌ باشد. بط‌وركلي‌ نژادهاي‌ اسب‌ ايران‌ عبارتند از :

1-اسب‌ اصيل‌ خوزستان‌ (اسب‌ عرب‌ تحت‌ پوشش‌ سازمان‌ جهاني‌ اسب‌ عرب‌(WAHO

2-اسب‌ تركمن‌

3-اسب‌ كرد

4-اسبچه‌ خزر

5-اسب‌ تاروبرد

6-اسبهاي‌ دوخون‌

7-اسبهاي‌ فلات‌ ايران‌ ( بومي‌ ايران‌(

اسب‌ اصيل‌ خوزستان‌:

شاخه‌ ايراني‌ اسب‌ اصيل‌ كه‌ در مغرب‌ معروف‌ به‌ عرب‌ و در كشور ما نيز به‌ لحاظ‌ مشخصات‌ ظا ‌هري‌ و ساختار اعضا و اندام‌ به‌ عنوان‌ اسب‌ عرب‌ شناخته‌ شده‌ است‌.  اين‌ نژاد سنت‌ حفظ‌ تيره‌ هاي‌ خود مانند كحيلان‌ ، همداني‌، عبيان‌، سگلاوي‌، هدبان‌ و ...از ط‌ريق‌ پرورش‌ دهندگان‌ و توليد كنندگان‌ اصلي‌ آن‌ كه‌ عمدتا عشاير و قبايل‌ ساكن‌ در خوزستان‌، لرستان‌، كرمان‌ و ... را از دست‌ نداده‌، بلكه‌ خصوصيات‌ اين‌ نژاد در اصل‌  باعث‌ موفقيت‌ جهاني‌ آن‌ شده‌ و بصورت‌ كامل‌ نگهداري‌ شده‌ است‌ كه‌ بارزترين‌ آنها عباتند از :هوش‌، شهامت‌ و پر خوني‌ توام‌ با نجابت‌ و زيبايي‌ و ... .

اسب‌ تركمن‌ :

بر مبناي‌ تحقيقات‌ تاريخي‌ و يافته‌ هاي‌ باستانشناسي‌ نژاد تركمن‌ از نخستين‌ نژادهايي‌ است‌ كه‌ براي منظ‌وري‌ خاص‌ پرورش‌ داده‌ شده‌ است‌ و در واقع‌ اين‌ اسب‌ براي‌ استفاده‌  در جنگ‌ و گريزها پرورش‌ يافته‌ است‌.

اسب‌ تركمن‌ اسبي‌ است‌ ظ‌ريف‌، بلند قامت‌، خوش‌ اندام‌ با سرعت‌ و استقامت‌ لازم‌ . خصوصيات‌ اين‌ نژاد مناسب‌ ميادين‌ اسبدواني‌ به‌ شمار آمده‌ و در دهه‌ اخير توانائي‌ اسب‌ تركمن‌ در زمينه‌ مسابقات‌ پرش‌ با اسب‌ باعث‌ استقبال‌ گروهي‌ از علاقمندان‌ پرش‌ با اسب‌ گرديده‌ است‌.  تركمن‌ صحرا يا گلستان‌ امروزي‌ بعنوان‌ زادگاه‌ اسب‌ تركمن‌ شهرت‌ جهاني‌ يافته‌ است‌.

اسب‌ كـــرد:

اسب‌ كرد شايد اولين‌ نژاد اسبهاي‌ ايراني‌ باشد كه‌ برخي‌ آنها را اسب‌ فلات‌ ايران‌ نيز دانسته‌ اند و منشا بسياري‌ از نژادهاي‌ فعلي‌ ايران‌ مي‌ باشد اين‌ اسب‌ مانند اسب‌ اصيل‌ داراي‌ تيره‌ هاي‌ متفاوتي‌ با خصوصيات‌ مختلف‌ از لحاظ‌ ظ‌اهري‌ تقسيم‌ مي‌ شود.  در واقع‌ اسب‌ كرد به‌ اسبهاي‌ جاف‌ افشار، سنجابي‌ و غيره‌ اط‌اق‌ مي‌ گردد.

اسب‌ جاف‌ را مي‌ توان‌ الگوي‌ نقاشي‌ سنتي‌ ايران‌ دانست‌ اسبهاي‌ اين‌ نژاد قدرتمند، بدن‌ عضلاني‌، سربزرگتر از اسبهاي‌ اصيل‌ و گونه‌ هاي‌ برجسته‌اي‌ دارند.  اين‌ اسب‌ براي‌ استفاده‌ در مسافتهاي‌ بلند و مسيرهاي‌ كوهستاني‌ كم‌ نظ‌ير است‌.

اسبچه‌ خزر:

اسبچه‌ ظ‌ريف‌ و خوش‌ اندام‌ درياچه‌ خزر كه‌ به‌ مينياتوري‌ اسب‌ عرب‌ مي‌ ماند به‌ لحاظ‌ قامت‌ كوتاه‌ و ويژگيهاي‌ خاص‌ با نام‌ اسبچه‌ شهرت‌ يافته‌ است‌. منشا اصلي‌ آن‌ در سواحل‌ درياي‌ خزر و استانهاي‌ مازندران‌ و گيلان‌ مي‌ باشد اين‌ اسبچه‌ مناسبترين‌ اسب‌ براي‌ آموزش‌ نوجوانان‌ و جوانان‌ علاقمند به‌ اسب‌ سواري‌ و ورزشهاي‌ مربوطه‌‌ مي‌ باشد. كه‌ منشا آن‌ سه‌ هزار سال‌ قبل‌ از ميلاد مسيح‌ تخمين‌ زده‌ شده‌ است‌. اين‌ اسبچه‌ داراي‌ دست‌ و پاهاي‌ كوچك‌ و قوسي‌شكل‌ بوده‌ و داراي‌  صورتي‌ ظ‌ريف‌ و گوشهاي‌ كوچك‌ مي‌ باشد.

اسب‌ تاروبرد:

اسب‌ وارداتي‌ و حاصل‌ از تلاقي‌ نژادهايي‌ است‌ كه‌ نژاد Barb را تشكيل‌ داده‌ و  بنام‌ Galloway و در نهايت‌ به‌ نژاد) Thorough Breed تاروبرد(منتهي‌ مي‌ شود .

پرورش‌ اين‌ اسب‌ در ايران‌ با استفاده‌ از سيلمي‌ ها و ماديانهاي‌ وارداتي‌ از حدود 50 سال‌ پيش‌ مي‌ باشد و چون‌ وارد كنندگان‌ اين‌ اسب‌ برنامه‌ مدون‌ و مشخصي‌ را دنبال‌ مي‌ كردند و از ضوابط‌ بين‌ المللي‌ پيروي‌ مي‌ نمودند تنها  در مسابقات‌ اسبدواني‌ مورد استفاده‌ قرار مي‌ گرفت‌.

عليرغم‌ جمعيت‌ محدود اسبهاي‌ خالص‌  تروبرد كه‌ در دهه‌ اخير با ورود تعداد سيلمي‌ و ماديان‌ پرورش آنها رونق‌ دوباره‌ يافته‌ است‌.

اسبهاي‌ دو خون‌:

اسبهايي‌ كه‌ حاصل‌ از آميزش‌ نژادهاي‌ مختلف‌ و عمدتا اسبهاي‌ تروبرد با ساير نژادها بوده‌ اند اطلاق‌ مي گردد. و بخش‌ عمده‌ اي‌ از جمعيت‌ اسب‌ ورزشي‌ كشور را اسبهاي‌ دو خون‌ تشكيل‌ مي‌ دهند. هدف‌ عمده‌ كساني‌ كه‌ از حدود بيش‌ از 40 سال‌ پيش‌ اقدام‌ به‌ توليد اينگونه‌ اسبها نموده‌ اند، اينكه‌ پرورش‌ و توليد اسبهاي‌ قوي‌ تر و مناسبتر براي‌ انجام‌ مسابقات‌ ورزش‌ سواركاري‌ و اسبدواني‌ بوده‌ است‌. متاسفانه‌ توليد اين‌ گروه‌ اسبها سبب‌ كاهش‌ تعداد اسبهاي‌ خالص‌ نژادهاي‌ مختلف‌ اسب‌ كشور گرديده‌ است‌.

اسبهاي‌ فلات‌ ايران‌:

به‌ اسبهايي كه‌ ( نريان‌ و ماديان‌) عمدتا در مناط‌ق‌ مختلف‌ كشور حتي‌ در شهرستانها و روستاهاي‌ دور افتاده‌ بصورت‌ سنتي‌ و پراكنده‌ نگهداري‌ مي‌ شوند نام‌ اسبهاي‌ فلات‌ ايران‌ اطلاق‌ مي‌ شود اين‌ گروه‌ اسبها هرگز در كانون‌ اسبهاي‌ صنعتي‌ به‌ لحاظ‌ عدم‌ كارائي‌ ورزشي‌ نگهداري‌ نگرديده‌اند و نگهداري‌ آنها توسط‌ مالكين‌ به‌ لحاظ‌ استفاده‌ در زمينه‌ هاي‌ كشاورزي‌ و يا حمل‌ بار و علاقه‌ فردي‌ مالكين‌ صورت‌ پذيرفته‌ است‌.